İzolasyon Direnci Ölçümü:

İzolasyon direnci, özellikle hasar ve yaralanmaların önlenmesi, elektrik sisteminin ve ekipmanının güvenilirliği için önemlidir. Bir yandan bireylerin ve sistemlerin korunmasına temel teşkil ederken, bir yandan da elektrik tesisatının durumu için önemli bir gösterge niteliğindedir.

Bir sistemin veya bir ekipmanın ömrüne bağlı olarak, izolasyon direnci test edilmeli, ölçülmeli veya izlenmelidir.

Bir elektrik sisteminin veya bir ekipmanın (ürün) ömrü, temel olarak Tablo 'da verilen safhalara bölünebilir. Özel safhaya bağlı olarak, (yüksek) voltaj testi, izolasyon ölçümü veya izolasyon izlemesi gereklidir.

Topraklanmamış güç kaynaklarında (IT Sistem) izleme işlemi izolasyon izleme cihazı kullanılarak yapılabilmektedir.

Topraklanmış güç kaynağı sistemlerinde izleme işlemi hata akımı izleme kullanılarak dolaylı olarak yapılabilmektedir. İzolasyon izleme cihazları, erken safhada olası izolasyon hatalarını tespit ederek bakım işlerinin zamanında planlanmasında önemli rol oynar.

Buna karşılık izolasyon ölçümü, izolasyon direncinin yalnızca anlık bir görüntüsüdür. Prensip olarak izolasyon direnci aşağıdakilere bağlıdır:

• Elektrik tesisatının ya da ekipmanının yapısına
• Çalışma koşullarına
• Kullanım tipine

Burada, güvenlik riskine ve koruma amacına dikkat edilmelidir.

İşletme/Fabrika - Devreye Alma Öncesi

Elektrik sistemi ilk kez devreye sokulmadan önce, DIN VDE 0100-600 (VDE 0100-600):2008-06 uyarınca çeşitli ölçümler yapılır. Bunlar, aktif iletkenler ve toprağa bağlanan koruyucu toprak iletkeni arasında ölçülen izolasyon direncinin ölçümünü kapsar. Bu test sırasında aktif iletkenlerin elektriksel olarak birbirine bağlanmasına izin verilir. DC ölçüm gerilimi ve izolasyon direncinin büyüklüğü Tablo'daki gereksinimlere uygun olmalıdır. Eğer her bir devre bağlanan elektrik yükleri olmadan gerekli değere ulaşırsa izolasyon direncinin yeterli olduğu kabul edilir. Ölçüm işlemi sırasında devredeki bütün şalterlerin kapalı olduğundan emin olunmalıdır. Devreleri kapatmak mümkün değilse, ölçülmeyen elektrik devrelerinin ayrı ayrı ölçülmesi gerekir. N ve PE arasındaki her bağlantı açık olmalıdır.

İzolasyon ölçüm cihazı, DIN EN 61557-2 (VDE 0413-2):2008-02 gereksinimlerini yerine getirmelidir. Yalnızca Omik dirençler ölçüldüğü için ölçüm voltajı DC voltajıdır. Ölçüm voltajının büyüklüğü test edilecek sistem ya da ekipman tipine bağlıdır ve güvenlikle ilgili uygun test standartlarına dayalır. Ölçüm akımı en az 1 mA'yı geçmeli ve tepe değerinin 15 mA'yı geçmesine izin verilmemelidir.

Tablo : DIN VDE 0100-600 (VDE 0100-600): 2008-06 uyarınca izolasyon direnci ve ölçüm voltajı

İzolasyon izleme, izolasyon ölçümüyle aynı değildir, tam tersi olarak da düşünülebilir. Bir sistemin ya da ekipman parçasının kullanım süresinin ilgili safhasına bağlı olarak, bu iki teknik farklı şekilde kullanılır. Bununla birlikte, genel olarak önleyici bir faaliyetle kişilerin zarar görmesini ve ekipmanların arızalanmasını engellemek önemlidir. Burada, izolasyon hatası tespiti için izolasyon izleme cihazları ve sistemleri özellikle topraklanmamış sistemlerde (IT sistemler) kanıtlanmıştır. Topraklanmış sistemlerde (TN/TT sistemler) kaçak akım monitörleri pratik bir yardımcıdır; bu monitörler, EMC gereksinimleri konusunda düşük parazitli TN-S sistemlerini en uygun hale getirmek için de kullanılabilir.

Abdülkadir OSKAN

Elektrik - Elektronik Mühendisi

15.02.2021