Yüksek Gerilim Tesislerinde Bulunması Gereken Güvenlik Elemanları

Elektrik, santralde üretilmesinin ardından nihai tüketiciye ulaşana kadar değişik aşamalardan geçer. Elektriğin, iletilmesi esnasında kayıplarını azaltmak ve iletim hattı maliyeti açısından yüksek gerilim ile iletilmesi gerekmektedir. Yüksek gerilimi alçak gerilime dönüştürmek için trafo merkezlerinde bulunan şalt elemanları kullanılır. Şalt elemanları; güç trafoları, baraları ve diğer bütünleşik elemanları ile elektrik iletim ve dağıtımın yapıldığı tesislerdir. Kısaca elektrik enerjisini toplamaya veya dağıtmaya yarayan birimlerdir. Bizler işletmemizde bulunan her sistemin detaylarını öğrenmeli alınması gereken güvenlik önlemlerini bilmeli ve nasıl ne zaman kimler tarafından müdahale edilmesi gerektiğine karar vermeliyiz.

 

Yüksek gerilim tesisleri güvenlik önlemlerinin en üst düzeyde alınması gereken alanlardır. Çünkü trafolarımızı korumamızın amacı; enerjinin üretim sisteminden, iletim sistemi ve tüketici konumundaki makine, ekipmanlarımızın güvenli bir şekilde çalışmasını sağlamaktır. Trafo merkezinde yapılan bir hata, alınması gereken bir önlemi gözden kaçırmak ya da sisteme yanlış müdahale etmek işletmemizde büyük sorunlara yol açar daha da önemlisi hayatımızı tehlikeye atabilir.

 

İşletmemizdeki yüksek gerilim tesislerinin Yüksek Gerilim İşletme Sorumlusu tarafından periyodik olarak takip edilmesi eksiklerinin giderilmesi gerekmektedir. Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu hakkındaki yazımıza buradan ulaşabilirsiniz. Aynı zamanda yıllık trafo bakımının yapılması sistemin devamlılığı için önemlidir.

 

Güvenlik ekipmanlarının seçiminde dikkat edilmesi gereken en önemli husus sistemin özelliklerine uygun izole derecesi seçimidir. Örneğin trafomuzun giriş gerilimi 36kV ise izole eldiven, çizme, halı hatta gerilim ıstakasının güvenlik sınıfı 36kV’nın altında olmamalıdır. Kullanılan güvenlik elemanlarının kullanım ömrü birbirinden farklı olmaktadır. Her ekipman için kullanım ömrü takip edilmeli ve süresi dolduğunda yenisi ile değiştirilmelidir.

 

Yüksek gerilim tesislerimizde bulunması gereken güvenlik ekipmanları şunlardır:

 

İzole Eldiven

İzole eldivenler elektrik alanında alınması gereken iş güvenliği ekipmanlarının başında gelmektedir. Herhangi bir elektrik hattının bulunduğu bölüme yaklaşırken kullanmamız gerekmektedir. Genellikle ana dağıtım panosunda enerji analizi yaparken ya da trafolarda manevra sırasında kullanılır. Bu eldivenlerin kişiyi koruyabilmesi için üzerinde herhangi bir deformasyon olmaması gerekmektedir. En ufak bir kesiğin hayatımızı tehlikeye atabileceğini unutmamalıyız. Bahsettiğim gibi koruma riski faktörüne göre eldiven seçimi yapılmalıdır.

 

 

 

İzole Çizme

Yüksek gerilim için koruma sağlayan izole eldivenler özellikle manevra sırasında ve direklere çıkarken kullanılır. İzole çizmeler kesinlikle su geçirmemeli tam koruma sağlamalıdır. Eldivenlerde dikkat edilmesi gerektiği gibi elektrik çizmelerinin de üzerinde dikiş, yama, kabarcık, delik, çatlak, yırtık kalıp izi veya buruşuk olmamalıdır.

 

 

 

Manevra Istakası (Istankası)

Manevra ıstakası yalıtkan müdahale aracıdır. Elektrik çarpılması yaşayan birinin kurtarılmasında ya da yere düşen enerjili hattın izole edilmesinde kullanılır. İlk müdahalede kullanılabilecek önemli ekipmanlardandır.

 

 

 

 

İzole Paspas

İzole zemin yaratmak için kullanılır. Kişinin üzerinden geçebilecek elektrik akımının devreyi tamamlamaması amacıyla elektriğe ulaşabileceğimiz tüm alanların zemininde bulunmalıdır.

 

 

 

 

İzole Sehpa

Ulaşılması güç yerlerde kullanılan izole basamaktır.

 

 

 

 

 

 

Gerilim Dedektörü

Elektriğin bulunduğu her alanda iş yapmadan önce hatta elektrik olup olmadığını kontrol etmek amacıyla kullanılır. Gerilim dedektörünün kullanım amacı alçak gerilimde de yüksek gerilimde de aynıdır. Enerji hattında çalışma yapmadan önce elektriği kestiğimizden emin olsak da dedektör sayesinde hattın canlı olup olmadığını kontrol etmek bize daha güvenli bir ortam sunar. Alçak gerilimde kullanılan gerilim dedektörüne buradan ulaşabilirsiniz. Yüksek gerilimde kullanılan gerilim dedektörlerinin tek farkı daha yüksek gerilime dayanıklı olmasıdır. Gerilim dedektörünü kullanırken izole eldiven, izole çizme ve diğer tüm güvenlik önlemlerini kullanmayı ihmal etmemeliyiz.

 

Baret

Baret başımızı vurma, yukarıdan düşebilecek nesnelere karşı ve düşme sonucu oluşacak tehlikelere karşı korumaya yarayan iş güvenliği ekipmanıdır. Elektrik çarpmalarına karşı da koruyuculuğu bulunduğu için elektriğin bulunduğu her alanda özellikle trafo merkezlerinde kullanmamız gerekmektedir.

 

 

 

Gözlük

Gözlerimiz için risk oluşturan tehlike nedenleri olarak darbe, yüksek sıcaklık, tozlar, kimyasallar ya da ark atmaları olarak örnek verebiliriz. Trafo merkezimizde oluşabilecek ark riskine karşı gözlük kullanmayı ihmal etmemeliyiz.

 

 

 

Kulaklık

Yüksek gerilimin bulunduğu alanlarda oluşabilecek arklar çok yüksek ses ve ışık yaratmaktadır. Ani gelişen bu ark sesi kulaklarımızda kalıcı hasarlara sebebiyet vermektedir. Bu sebeple takacağımız kulaklık bu riski ortadan kaldırmaktadır.

 

 

 

 

ÖZLEM KURUMUŞ

ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSİ

03.04.2021

 

Kaynak:

Nurdan Özkan, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Trafo Merkezlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Risklerinin Tespiti ve Çözüm Önerileri, Ankara, 2014